نمای بیرونی ساختمان

چند وقتی است که واژه نمای رومی مورد انتقاد بسیاری از افراد قرار میگیرد و این موضوع مطرح می شود که چرا واژه ایرانی یا اسلامی و سبک این نوع معماری مورد استفاده قرار نمیگیرد

واقعیت اینست که هر ایرانی و هر معمار ایرانی دوست دارد که الگویی متناسب با فرهنگ ایران زمین ارائه کند و وما از سبک های مدرن و یا کلاسیک دیکته شده غرب پرهیز کند

اماچرا این اتفاق بسیار نادر است و معماران ویا به عبارت صحیح تر سازندگان ترجیح می دهند از سبکی موسوم به سبک رومی تقلید کنند.

واقعیت این است که سبک معماری مصطلح به رومی در واقع فقط مربوط به روم باستان نمی شود بلکه سیر عظیمی از تاریخ معماری را در بر میگیرد که شامل ایران باستان نیز می شود .کتیبه های تخت جمشید وسر ستون های زیبای آن را به یاد بیاوریم تا متوجه شویم در نماهای رومی به کرات از آنها استفاده می شود.

در واقع نماهای رومی به چند علت مورد توجه قرار میگیرند که در این نوشتار به اختصار درباره آنها توضیح کی دهیم .

۱ – گسترده شدن استفاده از سنگ تراورتن و معادن رو به گسترش آن ، تنوع و بازه قیمتی وسیع آن باعث شده تا ساختمان های سنگی که عمدتا بر اساس سبک های دوران باستان طراحی می شوند دوباره مد شده وخیلی از سازندگان ویا حتی عموم مردم از این نوع طرح ها استقبال کنند

۲- دیتیلها وجزئیات این نوع ساختمان ها بسیار ساده تر از ساختمان های با سبک ایرانی اسلامی بوده و براجرای طاق ها ویا رواقهای قدیمی ترجیح داده شود.

۳- به روز نشدن معماری اسلامی که مخصوصا در دو قرن اخیر کمتر شاهد سبکی نو و جدید از این نوع ساختمان ها بوده ایم .
نمای کلاسیک

نمای کلاسیک که در بعضی اوقات نیز به نمای رومی مشهور است شاخصه های زیبایی دارد که عده ای ترجیح میدهند حتی با در نظر گرفتن قیمت بیشتر این نوع نما در اجرا از این نوع طراجی استفاده کنند .

یکی از کارهای رومی جدید از طرح های خودم را برایتان قرار داده ام
نمای رومی

یکی از جدیدترین کارهای من نمای یک ساختمان ۵ طبقه است که در طرح آن از سنگهای تراورتن و سنگ قیچی استفاده شده است. شاید از این نوع سنگ در نماهای زیادی استفاده شده باشد ولی متاسفانه در بیشتر مواقع فقط رنگ سنگها مورد توجه قرار میگیرد و طرح خاصی برای آنها در نظر گرفته نمیشود.

سنگ تراورتن تا چند سال پیش یکی از کم مصرف ترین سنگ‌ها بوده چرا که خلل و فرج و تخلخل آن عیب محسوب می‌شود ولی مدتی است که معماران و طراحان در کل دنیا توجه خاصی به آن کرده‌اند طوری که این سنگ در حال حاضر پر مصرف ‌ترین سنگ در بین پنج گروه اصلی سنگ ساختمانی است.

سنگ تراورتن با داشتن طیف وسیعی از رنگ‌ها از روشن تا تیره و رنگ‌های متنوع و بسیار گرم و شاد و انواع و اقسام نقش‌ها دارای خاصیتی بی نظیر در بین سنگ‌هاست از جمله خواص بی نظیر این سنگ می توان به لایه لایه بودن آشاره کرد این سنگ به جهت لایه لایه بودن در دو جهت قابل برش است.

چنانچه سنگ تراورتن موازی این صفحه‌ها بریده شود تصویر این لایه‌ها به صورت امواج ابر و بادی بر روی سنگ می‌افتد که در اصطلاح به آن بی موج یا بی راه یا Cross- cut می‌گویند.

چنانچه صفحه برش عمود بر این صفحات حرکت کند به آن موجدار یا به راه یا vein –cut می‌گویند در این حالت تصویر صفحه‌های تشکیل دهنده بر صفحه برش خورده تصویر خطوطی موازی است.

سنگ تراورتن در حالت بی موج محکم‌ تر و محل بین صفحه‌ها در سنگ موجدار که همان خطوط روی سنگ است محل ضعف سنگ تراورتن است و دیده شده که تراورتن معمولا از همین خطوط می‌شکند.

برای تصور بهتر می‌توانیم یک تنه درخت چند ساله را مثال بزنیم که هر سال که از عمرش گذشته لایه‌ای روی لایه قبلی شکل گرفته است.

چنانچه شما برش را عمود بر طول تنه درخت بزندی تصویرش در مقطع آن یکی سری دوایر متحد المرکز خواهد بود که به آن‌ها cross-cut می‌گوییم ولی چنانچه برش در طول تنه درخت باشد تصویر رگه‌ها بر روی مقطع برش تصویر خطوط موازی می‌شود که به این حالت vein –cut می‌گوییم اسیب پذیری چوب از محل همین لایه‌ها است که تبدیل به خطوط موازی شده است.

به هر صورت در یک کلام می‌توان گفت:

تراورتن می‌تواند با همین خاصیت خود را از دیگر سنگ‌ها منفک نماید خاصیت و حسن دیگر تراورتن استعداد خاص این سنگ در پذیرش انواع فرآوری‌های بر روی سطح خود است شاید سنگ‌های دیگر هم در بعضی خواص با تراورتن مشترک باشند ولی قطعا تراورتن در این خصوصیت بی همانند است.

مثلاً می‌تواند به صورت مات یا براق یا تیشه‌ای یا چکشی یا سند بلاست یا چرمی و بدون فراوری یا آنتیک و یا ابزار و پروفیل کار شود همچنین سطح آن می‌تواند با روش‌های مختلفی پر شود که هر کدام خواص خود را دارد مثلا می‌تواند با بتونه، رزین اپوکسی و سیمان پر شود که هر کدام از این‌ها به رنگ‌های متنوعی در می‌ آیند و بعضی از آن‌ها می توانند بی رنگ و یا مثل شیشه باشند.

این سنگ به علت داشتن خلل و فرج و دوغاب سیمان و یا ملات پشت خود را به خوبی جذب می‌کند و این ویزگی باعث می‌شود تا تراورتن سالیان متمادی در برابر انقباض و انبساط و سرما و گرما و دوام بیاورد.

همچنین تخلخل به تراورتن کمک می‌کند تا در زمانی که آب در آن نفوذ کند سنگ نشکند چرا که این افزایش حجم را در حالت الاستیسیته خود تحمل می‌کند و فضاهای خالی آن در موقع افزایش حجم کمک می‌کند تا برخلاف سنگ‌های دیگر مثل مرمریت دچار هوازدگی درمواقع یخ زدگی نشود.

با این توضیح یکی از بهترین انتخاب‌های برای فضاهای خارجی چه نما و چه محوطه و حتی مصنوعات سنگی و تراورتن است البته با در نظر گرفتن مسائل فنی ان.

تراورتن به علت نرمی و یکپارچگی خاصی که دارد بهترین گزینه برای کارهای ابزاری است چون به خوبی در دست کسی می‌‌خواهد او را به شکلی درآورد مطیع و ارام است لذا امروزه اکثر مصنوعات سنگی از میز و نیمکت گرفته تا مجسمه‌های سنگی تراورتن است.

برای کف فضاهای خارجی نیز تراورتن یکی از بهترین انتخاب‌هاست چرا که سطح آن می‌تواند زیر شود تا از سر خوردن جلوگیری نماید در ضمن مقاومت لازم را برای فضاهایی که نیاز به مقاومت سایشی و خمشی بالا دارند تامین می‌نماید چنانچه ار تراورتن‌های دو سانتی یا چهار سانتی و یا با ضخامت‌های بالاتر استفاده نماییم این سنگ تحمل بار خوبی دارد.

امروزه استفاده از این سنگ در فضاهای خارجی هم بسیار رایج و به جاست و این سنگ به صورت رنگ‌ های متنوع و خاصیت تیشه خوری در سطح می‌تواند کمک حال طراحان در فضاهای باز باشد همین طور تراورتن می تواند به صورت کیوبیک هم استفاده شود و همانند آن‌چه در بخش گرانیت ذکر شد.

استفاده از تراورتن به عنوان جدول هم کاملا فنی و مقرون به صرفه و راهگشاست به خصوص در بخش‌هایی مثل جنوب ایران که کمتر در در معرض آب‌های کثیف قرار دارد.

یکی از مستعد ترین سنگ‌ها درزمینه تعمیر و نگهداری سنگ و سنگ تراورتن است چنانچه این سنگ در نما کثیف شده باشد می‌توان آن را با انواع روغن‌ها براق کرد و حتی می‌توان آن را شتسشو داد یا سند بلاست کرد و یا حتی نقش‌هایی در محل به آن اضافه نمود.

تراورتن در فضای داخلی

هر چه می‌گذرد بر میزان استفاده از تراورتن در فضاهای داخلی افزوده می‌شود رنگ‌های گرم و متنوع و طیف رنگی بسیار زیاد و انواع فراوری طیف قیمتی بسیار متنوع و انواع کارهای ابزارهای جدید و ماشینی و که روی ان سنگ انجام می‌شود را می‌توان از عوامل اصلی اقبال عمومی به استفاده از تراورتن در فضاهای داخلی دانست.

شاید اگر کمی در زمان به عقب برگردیم به یاد بیاوریم که زمانی بود که چنانچه شما تراورتن را برای فضاهای داخلی مانند راه پله پیشنهاد می‌دادید با امتناع کارفرمایان مواجه می‌شدید چرا که سوراخ‌های تراورتن را برای آن فضاها متناسب نمی‌دیدند ولی در حال حاضر همین تخلخل و داشتن سوراخ هم برای بعضی از سنگ‌ها به صورت حسن درامده چرا که مد به سمت طبیعی جلوه دادن محیط‌ های داخلی پیش می‌رود.

سنگ تراورتن در خاصیتی با سنگ مرمر مشترک است امروزه استفاده از طرح‌های بوک مچ در کف لابی و بدنه و قسمت‌های مهم ساختمان توسط مرمر و تراورتن بسیار رایج است صد البته زیبا و چشم نواز.

نقش‌های روی سنگ‌های تراورتن چنانچه موقع برش به صورت سر هم حفظ شود و بعد از ساب و فراوری در جهت مشخص کنار هم قرار گیرد می‌تواند طرح‌های بسیار زیبا و متنوعی را که هر کدام همانند یک نقاشی بسیار هنرمندانه است به نمایش بگذارد.

بوک مچ می‌تواند دوتایی چهارتایی و یا بیشتر باشد و وهمین طور می‌تواند توالی دو یا چند سنگ و در مجموع یک طرح واحد باشد امروزه استفاده از این خاصیت تراورتن و مرمر روز به روز در حال افزایش است و بعضا سنگ‌هایی هستند که به تنهایی زیبا نیستند و چه بسا نامنظم و شلوغ دیده شوند ولی با این روش می‌توانند به بهترین تابلوی سنگی تبدیل شوند.

از لحاظ معماری تراورتن و نقش‌هایش همخوانی بسیار نزدیکی با مواد موجود در طبیعت اطراف خود دارد گل و سبزه خاک و آجر رنگ و ف و از عناصری است که می‌تواند به خوبی توسط طراحان ساختمانی در کنار تراورتن به کار گرفته شود.

امروزه استفاده از کارهای ابزاری دستی و ماشینی روی سنگ تراورتن در حال توسعه است و از آن استفاده بسیار زیادی می‌شود یک نمونه از این کارهای ماشینی طرح‌هایی است که محصول مشاین پروفیل است و واقعا تنوع بسیار زیادی دارد و می‌تواند پاسخگوی هر سلیقه‌ ای باشد.

سنگ گرانیت :

بیشتر گرانیت ها سخت و چگال هستند و به این ترتیب جزو مصالح بادوام ساختمانی قرار می گیرند . در برابر نفوذ آب و اثر ضربه مقاومند و محیط های صنعتی را به خوبی تحمل می نمایند .

ظاهر گرانیت متأثر از کار انجام شده برروی سطح نهایی آن است که ممکن است چکشی ، کلنگی ، تیشه ای یا صیقلی باشد .

بهترین نمای سنگ گرانیت حالت صیقلی آن است که زیبایی رنگ و انعکاس کریستال های آن را نمایش می دهد .

سطح گرانیت بر اثر حرارت و تفاوت ضریب انبساط و انقباض بین اجزای کریستالی مختلف آن به صورت سوخته در می آید .

استفاده تلفیقی از گرانیت صیقلی و سوخته در ساختمان به علت تضاد ، زیبایی جالبی پدید می آورد. در ایران معادن بسیاری وجود دارد که سنگ های گرانیت با رنگ های مختلف از آنها استخراج می شوند.

سنگ گرانیت به علت هزینه سنگین استخراج ، برش و صیقل ، نسبتاًگران است به همین دلیل بیشتر در نمای ساختمان های مهم به کار برده می شود . از این سنگ برای کف سازی ، پیاده روسازی و راه سازی نیز استفاده می گردد.

ماسه سنگ ها :

ته نشست های ماسه ای را که به یکدیگر به کمک کربنات کلسیم ، سیلیس ، اکسید آهن و دولومیت به یکدیگر چسبیده اند ،به ترتیب ماسه سنگ آهکی ، سیلیسی ، اکسید آهن و دولومیتی می نامند .

بر اساس طبیعت ماسه رسوبی اولیه ، ماسه سنگ ها ممکن است دارای بافت نرم یا خشن باشند .

از نظر رنگ بر اساس ماده چسبنده طیفی از رنگ ، سفید ، نخودی و خاکستری تا قهوه ای و قرمز را در بر می گیرند.

عموماً در برابر یخ بندان مقاومند. سطح نهایی آنها به صورت چکشی ، کلنگی و تیشه ای قابل مصرف است و برای نصب آنها از ابزار غیر آهنی استفاده می شود .

ماسه سنگ آهکی :

این نوع ماسه سنگ ها در محیط های اسیدی مقاوم نیستند . این شرایط کربنات کلسیم موجود در آنها را تحلیل برده و سنگ متلاشی می شود . کلسیت خالص سفید است بنابراین ماسه سنگ آهکی نیز سفید است .

ماسه سنگ سیلیسی :

ماسه سنگ ها اغلب از دانه های سیلیسی که به کمک نمک های سیلیسی به یکدیگر چسبیده اند تشکیل شده اند . بنابراین بسیار مقاومند و در محیط های اسیدی نیز پایدارند. این نوع ماسه سنگ ها بیشتر خاکستری رنگند .

ماسه سنگ اکسید آهن :

این نوع ماسه سنگ که به کمک اکسیدهای آهن متراکم شده اند به رنگ های قهوه ای تا قرمز یافت می شوند و اغلب با دوامند .

ماسه سنگ دولومیتی :

ماسه سنگ های دولومیتی که با کربنات منیزیم و کلسیم به هم چسبیده اند در محیط شهری چندان مقاوم نیستند . این نوع سنگ ساختمانی نخودی رنگ اند .

تراورتن (Travertine)

تراورتن ها محصول چشمه های آهک ساز قدیمی هستند. از بین آنها، تراورتن های سفید که رگه های رنگی و خلل و فرج یکنواخت داشته باشند، از مرغوبیت بیشتری برخوردارند. تراورتن های کرم رنگ که ناشی از وجود رنگینه های (Pigments) پراکنده اکسید آهن در متن سنگ می باشند، از مرغوبیت کمتری برخورداند.

تراورتن های رنگی که بر حسب درصد آلودگی به رنگینه های اکسید آهن به رنگهای قرمز، گردویی، لیمویی و غیره دیده شوند و دارای نقشهایی که ناشی از اختلاف میزان آلودگی اکسیدآهن در لایه های مختلف تراورتن می باشد، ظاهر بسیار زیبا و جذابی دارند. به طور کلی، در بازارهای جهانی، تراورتن های رنگی در شرایط فعلی دارای قیمت و بازار مناسبی می باشند. از سنگ های ساختمانی است که در نما کاربرد بسیاری دارد.

تراورتن به دلیل داشتن مقاومت قابل قبول، برش پذیری و صیقل پذیری ایده آل، شرایط استخراج ایده آل، زیبایی ظاهر، وجود تخلخل جهت چسبیدن کامل به ملات و خصوصاً ارزان بودن نسبت به سایر سنگها، از جمله پرمصرف ترین سنگهای ساختمانی نما به شمار می رود.

مرمر (Marble)

مرمرها نیز نظیر تراورتن در نتیجه عملکرد چشمه های آبگرم آهک ساز، به وجود می آیند. معمولاً مرمر به صورت لایه هایی در میان لایه های تراورتن دیده می شود. در فرایند عملکرد چشمه های آبگرم، اگر افت دمای آب کند باشد، آراگونیت و اگر افت دما به تندی صورت گیرد، تراورتن تشکیل می گردد.

در ایران به سنگی که از آراگونیت حاصل می شود، مرمر گفته می شود که نام تجاری انواع رنگی آن انیکس می باشد. سنگ مرمر نما حاوی رنگهای سبز، لیمویی، زرد و غیره است که پس از سایش به صورت یک سنگ تزئینی لوکس جلوه می کند.

زمینه های مصرفی عمده مرمر عبارتند از پوشش دیوار سرویسهای لوکس، دکوراسیون داخلی ساختمان، مجسمه سازی و میزهای سنگی و سنگ نما.

در ایران معادن اسفند و تلنگویه سیرجان، ده رستم کرمان، آب باریک، ،زرشهر، عباس آباد جلفا و چند معدن دیگر از جمله معادن بالقوه در کشور می باشند. در حال حاضر دورک یا بورق و سفیدکوه استان یزد و معدن موته، به صورت فعال موردبهره برداری قرار دارند.

مرمریت ها (Marmarite)

مرمریت ها به صورت سنگهای متامورف سفید، خاکستری و رنگی، با تبلور دوباره، درخشندگی و شفافیت خاصی دارند. این نوع سنگها که از متامورفیسم سنگهای آهکی اولیه حاصله شده اند، بر حسب درجه متامورفیسم و رشد کریستالها، ممکن است سنگهای تزئینی مختلفی را با نامها و بافتهای متفاوت ریز و درشت تشکیل دهند.

مرمریت درشت بلور، سفید یا خاکستری روشن تا کرم اصطلاحاً سنگ چینی” می نامند. معادن چینی تنگ حنا(نیریز-استان فارس)، نجف آباد، کریستال و چینی الیگودرز و لای بید و گدار سرخ ناحیه موته، از معادن معروف سنگهای چینی ایران هستند. معدن ده بالای یزد از معادن معروف مرمریت ریز بلور ایران است، که درجه کریستالیزاسیون، سفیدی و یکنواختی رنگ از عوامل مرغوبیت این سنگ به شمار می روند.